اسطوخودوس

نام علمي:   Lavandula Officinalis       نام تيره: نعناعيان

حوزه پراكندگي: اسطوخودوس گیاه بومی مناطق معتدله و مدیترانه ای است. به دلیلل داشتن سیستم ریشه ای عمیق، به راحتی در شیب ها رشد  می کند و نسبت به سلرما و خشکی مقاوم و ارتفاع زیاد را ترجیح می دهد و به هوای آفتابی و نور کافی نیلاز دارد . این گیاه مناطقی که زمستان های سرد و تابستان های خنک دارد را ترجیح ملی دهلد و

بیشتر به صورت کشت شده در مناطقی مانند تهران، کرج، اصفهان، فارس، اراک و… وجود دارد.

گياهشناسي: اسطوخودوس درختچه ای است چند ساله، خشبی، کرکدار، بله ارتفلاع 211-111 سلانتی متلر، بلا گلل آذیلن  خوشه ای، گل ها به رنگ آبی یا متمایل به بنفش، کرک نمدی، برگ ها به طول 6-2 سانتی متر، سرنیزه ای، مستطیل یا خطی ،کامل ،که دارای کرک های فراوانی هستند و به همین دلیل به رنگ خاکستری تا نقره ای دیده می شوند.  

ميزان بذر مصرفي در هکتار و تراكم گياه )فواصل كاشت(: این گیاه به وسیله بذر، قلمه و خوابانیدن تکثیر می شود. باید توجه داشت که بهترین روش تکثیر این گیاه از طریق قلمه و در فصل پاییز می باشد. تعداد قلمه مورد نیاز جهت کاشت در یک هکتار زمین بین 31 – 21 هزار قلمه می باشد. سیستم کاشت فارو و سیستم آبیاری قطره ای جزو بهترین روش کشت محسوب می شود. فاصله کشت 11-51 سانتی متر روی ردیف ها و فاصله بین ردیف ها 75 تا 111 سانتی متر باشد.

عمليات آماده سازي بستر و كوددهي: این گیاه تا 15 سال در زمین اصلی باقی می ماند بنابراین توجه به شرایط خاک قبل از ایجاد مزرعه اسطوخودوس الزامی است. مراحل آماده سازی زمین شامل: شخم مناسب، پنجه زنی یا دیسک زنی و استفاده از لولر در صورت تسطیح نبودن زمین، از عملیات قبل از کشت می باشد. میزان کود دامی پوسیده، به ازای هر هکتار 21 تن که در زمین های فقیر تا 01 تن در هکتار توصیه می شود.

زمان و روش كاشت: در فصل پاییز بین ماه های آبان تا آذر از سرشاخه های اسطوخودوس قلمه تهیه کرده و در گلخانه داخل ماسه می کارند. معمولا  قلمه ها 3 تا 1 ماه ریشه دار می شوند و در بهار با توجه به شرایط آب و هوایی و از بین رفتن سرمای بهاره اقدام به کشت قلمههای ریشه دار میکنند. چنانچه قلمه های اسطوخودوس در بهار از گیاه مادری تهیه و در ماسه کشت گردند می توان قلمه های ریشه دار را در ابتدای فصل پاییز در زمین اصلی کشت کرد. برای ریشه دار کردن قلمه ها می توان از هورمون اکسین استفاده نمود.

ميزان آبياري: اگرچه این گیاه نسبت به خشکی مقاوم است اما بسته به بافت خاک، اقلیم و فصل رویش دور آبیاری بین  7-11 روز تغییر می کند. اسطوخودوس بعد از اینکه خود را بگیرد و ریشه دار شود، در برابر خشکی مقاوم خواهد شد. آبیاری قطره ای بهترین شیوه آبیاری در شرایط آب و هوایی مرطوب است.

خاك مناسب: کاشت این گیاه در زمین های مرغوب، شخم زده و کوددار عملکرد مناسبی دارد.

زمان برداشت: زمان برداشت در روزهای آفتابی، گرم و خشک هنگامی که 51 درصد گلچه ها باز شده باشند، از ارتفاع  حداکثر 12 سانتی متری از نوک ساقه گل دهنده انجام میشود. باید گیاه برداشت شده در سایه و در مجاورت هوا خشک شود و سپس در ظرف های غیر قابل نفوذ ذخیره گردد، در صورت اسانس گیری، از گل های تازه باید استفاده کرد. برای برداشت محصول از اره استفاده کرده و گیاه را هرس می کنند و سرشاخه ها را در سایه خشک می کنند. تعداد چین اسطوخودوس

2 ^– 3 چین در سال می باشد.

اندام مورد استفاده: گل و سر شاخه گلدار.

عملکرد خشك شده گياه: عملکرد 3 – 2 تن در هکتار )گل و ساقه( در سال سوم و سال های بعد می باشد. 

موارد استفاده: دارویی، آرایشی